И-Монгол Академи

“И-Монгол академи” УТҮГ болон Шүүхийн шийдвэр гүйцэтгэх ерөнхий газар (ШШГЕГ) хамтын ажиллагаагаа эрчимжүүлж, алба хаагчдын цахим ур чадварыг дээшлүүлэх, систем хөгжүүлэлт болон олон нийтэд хүрэх мэдээллийн чанар, хүртээмжийг шинэ түвшинд гаргахаар шат дараалсан ажлуудыг амжилттай хэрэгжүүлж байна. Хамтын ажиллагааны хүрээнд: Өнөөдрийн байдлаар ШШГЕГ-ын дараах үйлчилгээнүүдийг E-Mongolia системээр иргэд авах боломжтой болсон: Цаашид талууд хамтын ажиллагаагаа улам гүнзгийрүүлж, олон нийтэд чиглэсэн арга хэмжээг өргөн хүрээнд зохион байгуулах зорилт тавин ажиллаж байгаа юм.

Төрийн албан хаагчдын хувьд төрийн жинхэнэ албаны шалгалт өгч тэнцэн, нөөцөд бүртгэгдсэн тухай лавлагаа, цалингийн тухай тодорхойлолт, төрийн албанд ажиллаж буй албан хаагчийн тодорхойлолтыг өмнө нь заавал удирдлагаараа дамжуулан биечлэн шат дараатай авдаг байсан. Тэгвэл “И-Монгол академи” УТҮГ нь Төрийн албаны зөвлөлтэй хамтран төрийн албан хаагчдад хэрэгцээ шаардлагатай дурдсан 3 үйлчилгээг цахимжуулснаас хойш: Эдгээр үйлчилгээнүүдийг төрийн албан хаагчдад хүртээмжтэйгээр хүргэх, мэдээ мэдээллийг олон талт сувгаар хүргэх, цахим шилжилтийг илүү нэмэгдүүлэх чиглэлээр “И-Монгол академи” УТҮГ, Төрийн албаны зөвлөлийн хэвлэл мэдээллийн хариуцсан алба хаагчид хамтарсан уулзалтыг зохион байгууллаа. Цаашид төрийн албан хаагчдад зориулсан үйлчилгээг нэмэх, хүний нөөцийн удирдлага модулийг төрийн албан хаагч модультай холбох, хүний нөөцийн бүртгэдэг шагналын мэдээллийг сервисээр холбох нөхцөл бүрдэж байгаа юм. Төрийн албан хаагчийн тоо нь Монгол Улсын нийт хүн амын 6.67 хувь, нийт ажиллах хүчний 18.2 хувийг эзэлж байна. 2023 оны нэгдсэн тоон мэдээллээр 4239 байгууллага, 226496 албан хаагч бүртгэгдсэн нь өмнөх оны мөн үетэй харьцуулахад төрийн албан хаагчийн тоо 1291 буюу 0.6 хувиар өссөн үзүүлэлттэй байна. Цахим шилжилтийн хүрээнд төрийн албан хаагчид зайлшгүй шаардлагатай үйлчилгээгээ хүнд сурталгүй, түргэн шуурхай авах, мэдээллийн ил тод байдлыг хангах, төрийн байгууллагууд иргэдээс давхар мэдээлэл шаардахгүйгээр шууд үйлчилгээ үзүүлэх нөхцөл улам сайжирч байна.

“Хүнд суртлын индекс”-т “E-Mongolia”, “E-Business” системүүд нь уламжлалт үйлчилгээнээс илүү хялбар, хүнд сурталгүй гэж үнэлэгдлээ Монголын төрийн үйлчилгээ олон жил иргэд, бизнес эрхлэгчдэд хүндрэл бэрхшээл учруулж ирсэн “хүнд суртал” хэмээх ойлголтыг арилгах чиглэлд дорвитой алхам хийгдээд явж байгаа нь жил ирэх тусам мэдэгдэхүйц анзаарагдаж байгаа билээ. Монголын Үндэсний Худалдаа Аж Үйлдвэрийн Танхим (МҮХАҮТ)-аас 20 жилийн турш хийж буй “Хүнд суртлын индекс” судалгааны 2024 оны үр дүнгээр “Төрийн үйлчилгээний чанар, хүртээмж сайжирсан” гэсэн дүгнэлт гарчээ. Судалгаагаар төрийн үйлчилгээний хүнд суртлын индекс 2.85 оноо болж, 2021 оны судалгаатай харьцуулахад 4.8 хувиар өссөн нь эерэг үзүүлэлт юм. Судалгаанд оролцсон бизнес эрхлэгчдийн дийлэнх нь төрийн цахим системүүд болох “E-Mongolia” болон “E-Business” платформуудыг хүнд суртлыг бууруулахад бодит ахиц авчирсан хэмээн онцолжээ. Эцэг эхчүүд E-Mongolia системээс хүүхдээ улаан бурхны эсрэг вакцинд хамрагдсан эсэхийг шалгаарай Урин дулааны улирал ирж байгаа эдгээр өдрүүдэд бага насны хүүхдүүд өвчлөх тохиолдол багагүй бүртгэгдсээр байна. Улаан бурхан өвчин нь агаар дуслын замаар халдварладаг бөгөөд дээрх өвчнөөр өвдсөн 200 гаруй хүнд судалгаа хийхэд 50 гаруй хувь нь дархлаажуулалтад хамрагдаагүй, 30 хувь нь бүрэн тунд хамрагдаагүй байна. Эцэг эх, асран хамгаалагчид хүүхдийнхээ улаан бурхны эсрэг вакцинд хамрагдсан эсэхийг E-Mongolia системээс өөрийн бүртгэлээрээ нэвтрэн шалгах боломжтой бөгөөд хэрэв хамрагдсан тохиолдолд дараагийн тунг нь хэзээ хийлгэх ёстой талаар ч мэдэгдэл сануулга ирдэг байна. “Алсын хараа–2050” урт хугацааны хөгжлийн бодлогын видео хичээлүүдийг “Digital.edu.mn” платформоор дамжуулан цахим хэлбэрээр үзэх боломжтой боллоо “И-Монгол академи” УТҮГ нь бүх нийтийн цахим ур чадварыг дээшлүүлэх, тоон тэгш бус байдлыг бууруулах зорилгоор “Digital.edu.mn” цахим сургалтын платформыг амжилттай хэрэгжүүлж байна. Энэхүү платформ нь төрийн албан хаагчдаас эхлээд ахмад настан, хөгжлийн бэрхшээлтэй иргэд, хөдөө орон нутгийн оршин суугчид зэрэг олон нийтийн бүлгийг хамарсан хүртээмжтэй сургалтын контент, мэдээллийг хүргэж байгаа юм. Тус платформоор дамжуулан та бүхэн цахим ур чадвартай холбоотой гарын авлагуудтай танилцахаас гадна, цахим ур чадварыг нэмэгдүүлэхэд чиглэсэн видео хичээлүүдийг цахимаар хаанаас ч үзэх боломжтой. Эмнэлэг явахгүйгээр хүүхдийнхээ вакцины түүхийг шалгаж, дараагийн товыг цаг алдалгүй мэдэж аваарай Эцэг эхчүүд та бүхэн заавал эмнэлэгт биечлэн очих шаардлагагүйгээр төрийн үйлчилгээний нэгдсэн E-Mongolia системээс хүүхдийнхээ дархлаажуулалтын мэдээллийг хэзээ ч, хаанаас ч, 24/7 цахимаар хялбархан аваарай. Хүүхдийнхээ дархлаажуулалтын мэдээллийг цахимаар авснаар: E-Mongolia системийн хэрэглэгч болох тун амархан Төрийн 88 байгууллагын 1,264 төрлийн үйлчилгээг нэг дор төвлөрүүлсэн E-Mongolia системийг та хаанаас ч, хэзээ ч, 24/7 ашиглах боломжтой. Монгол Улсадболон гадаадад байгаа иргэд энэхүү системээр дамжуулан төрийн үйлчилгээг цагалдахгүй цахимаар авч байна.Тус системийн хэрэглэгч хараахан болж амжаагүй бол та доорх алхмыгхийхэд л хангалтай.Бүртгүүлэхэд тун хялбар: Төрийн цахим үйлчилгээний хүртээмжийг нэмэгдүүлсээр байна “И-Монгол академи” УТҮГ-аас төрийн үйлчилгээг илүү хялбар, иргэдэд ойр, хүртээмжтэй байлгах тал дээр илүү анхаарч E-Mongolia системд цахимжсан байгаа үйлчилгээнүүдийн талаар сургалт, сурталчилгааг эрчимжүүлэхээр энэ долоо хоногт Газар зохион байгуулалт, геодези, зураг зүйн ерөнхий газар, Монголын нотариатчдын танхим, Зам,тээврийн яам түүний харьяа байгууллага, Хууль зүйн туслалцааны төвийн хэвлэл мэдээллийг хариуцсан алба хаагчидтай хамтарсан уулзалтыг зохион байгууллаа. Уулзалтаар төрийн цахим шилжилт, төрийн үйлчилгээг цахимжуулах, шинэ технологийг нэвтрүүлэх, иргэд олон нийтэд төрийн үйлчилгээг хүртээмжтэй сурталчлах, цаашдын хамтын ажиллагааг өргөжүүлэх чиглэлээр төлөвлөгөө гарган хэрэгжилтийг хангах талаар хэлэлцлээ. Цаашид бусад төрийн байгууллагатай хамтын ажиллагааг улам өргөжүүлэх, иргэдэд төрийн үйлчилгээний хүртээмжийг сайжруулах зорилгоор төрийн болон төрийн бус байгууллагуудтай хийж буй уулзалтуудыг шат дараатайгаар зохион байгуулсаар байх болно.

Иргэд бид бүхэнд тодорхой шалтгааны улмаас баримт бичгээ нотариатаар баталгаажуулахаас эхлээд тухайн баримтыг байнгын хадгалах, хэрэгтэй үед заримдаа хаяж гээх тохиолдол гардаг байсан. Харин нотариаттай холбоотой үйлчилгээнүүд цахимд шилжсэнээр баталгаажсан баримт бичгээ шууд цахимаар харах, татаж авах, илгээх боломж бүрдсэн. Гэхдээ иргэдийн хувьд мэдлэг, мэдээллээ хангалттай хэмжээнд авч чадаагүйгээс шалтгаалан биечлэн лавлагаа тодорхойлолт авах тохиолдол хэвээр байна. Үүнтэй холбоотойгоор “И-Монгол академи” УТҮГ, Монголын нотариатчдын танхимтай цаашид цахимжсан үйлчилгээнүүдийг иргэдэд сурталчлах, мэдээ мэдээллийг олон талт сувгаар хүргэх, хүртээмжийг нэмэгдүүлэх чиглэлээр хамтарсан уулзалтыг зохион байгуулсан юм. Нотариаттай холбоотой эдгээр үйлчилгээнүүд нь хөрөнгө, эрх мэдэл, үүрэг хариуцлага хуваалцаж буй хүн бүрд нотариат хэрэг болдог гэж ойлгож болно. E-Mongolia системээс шууд авч болох үйлчилгээнүүд: Нотариатын үйлчилгээ юунд хэрэгтэй вэ? Иргэн, хуулийн этгээд нь 2022 оны 01 сараас өмнө нотариатчаар гэрчлүүлсэн баримтын талаарх мэдээллийг 11354302 дугаарын утсаар лавлах, итгэмжлэл гэрчилсэн нотариатчийн нэрийг мэдэж байгаа тохиолдолд Монголын Нотариатчдын танхимын notary.mn цахим хуудаснаас тухайн нотариатчийн архивын баримт хаана хадгалагдаж байгаа тухай мэдээлэл авах боломжтой. 

Монголын төрийн үйлчилгээ олон жил иргэд, бизнес эрхлэгчдэд хүндрэл бэрхшээл учруулж ирсэн “хүнд суртал” хэмээх ойлголтыг арилгах чиглэлд дорвитой алхам хийгдээд явж байгаа нь жил ирэх тусам мэдэгдэхүйц анзаарагдаж байгаа билээ. Монголын Үндэсний Худалдаа Аж Үйлдвэрийн Танхим (МҮХАҮТ)-аас 20 жилийн турш хийж буй “Хүнд суртлын индекс” судалгааны 2024 оны үр дүнгээр “Төрийн үйлчилгээний чанар, хүртээмж сайжирсан” гэсэн дүгнэлт гарчээ. Судалгаагаар төрийн үйлчилгээний хүнд суртлын индекс 2.85 оноо болж, 2021 оны судалгаатай харьцуулахад 4.8 хувиар өссөн нь эерэг үзүүлэлт юм. Судалгаанд оролцсон бизнес эрхлэгчдийн дийлэнх нь төрийн цахим системүүд болох “E-Mongolia” болон “E-Business” платформуудыг хүнд суртлыг бууруулахад бодит ахиц авчирсан хэмээн онцолжээ. Монгол Улсын Засгийн газар 2019 онд эхлүүлсэн цахим засаглалын шилжилт өнөөдөр бодит үр дүнгээ өгч эхэлжээ. Анх 2020 онд нээгдсэн E-Mongolia систем өнөөдөр 88 байгууллагын 1,264 төрлийн үйлчилгээг иргэдэд цахимаар хүргэж байгаа бөгөөд нийтдээ 79 сая гаруй удаа төрийн үйлчилгээг иргэдэд үзүүлсэн үзүүлэлттэй байна. Насанд хүрсэн иргэдийн 88 хувь нь тус системийн хэрэглэгч бөгөөд өдөр тутмын амьдралдаа цахим үйлчилгээг цаг алдалгүй хялбар, хаанаас ч авч байна. Энэ бол цаас, гарын үсэг, дараалалд зогсдог уламжлалт системээс цахим хэлбэрт шилжсэн бодит өөрчлөлт юм. Цахим шилжилтийн үр өгөөж зөвхөн үйлчилгээний хүртээмжээр зогсохгүй эдийн засагт ч томоохон нөлөө үзүүлсэн нь 2025 оны байдлаар төрийн цахим үйлчилгээний системүүд 1.4 их наяд төгрөгийн зардлыг хэмнэсэн нь цахим засаглал улсын төсөв, бизнесийн зардалд эерэг нөлөө үзүүлж буйн илрэл юм. Монгол Улсын цахим засаглал олон улсын хэмжээнд ч 2024 онд ахицтай үнэлэгдсэн. НҮБ-аас гаргадаг цахим засаглалын индексээр Монгол 193 улсаас 46 дугаар байрт, Ази тивийн хэмжээнд 13 дугаар байрт эрэмбэлэгдэж байна. Энэ үзүүлэлт нь цахим төрийн үйлчилгээний цар хүрээ, үр дүнгийн олон улсын баталгаа болж байна. Гэвч мэргэжилтнүүдийн үзэж буйгаар төрийн цахим шилжилт зогсолтгүй үргэлжлэх шаардлагатай. Цаашид хиймэл оюун ухаан, дата анализ, автомат хариулагч зэрэг дэвшилтэт шийдлүүдийг нэвтрүүлэх замаар төрийн үйлчилгээний хүнд суртлыг бүрэн арилгаж, ил тод, шуурхай төрийн тогтолцоог бий болгох хэрэгцээ бий. Өнөөдрийн бодит үр дүн, олон улсын үнэлгээний хажуугаар Монгол Улс цахим засаглалын дараагийн шат руу шилжих, иргэд, бизнес эрхлэгчдэд ээлтэй төрийн үйлчилгээг улам боловсронгуй болгох шаардлага бий болсоор байна.

Иргэд E-Mongolia, E-Business системээр дамжуулан Газар зохион байгуулалт, геодези, зураг зүйн ерөнхий газраас үзүүлдэг 16 төрлийн үйлчилгээг цахимаар авах боломжтой. Үйлчилгээний жагсаалт Газар барьцаанд байгаа эсэх тухай лавлагаа Газар өмчлөх, эзэмших, ашиглах эрхийн шүүхийн шийдвэртэй эсэх лавлагаа Нийслэлд газар өмчилж аваагүй тухай тодорхойлолт Нийслэлд газар өмчилж авсан эсэх тухай лавлагаа Газар эзэмших эрхийн лавлагаа Газрын кадастрын нэгж талбарын тодорхойлолт Нэгж талбарын дуудлага худалдааны анхны үнийн лавлагаа Газар эзэмших эрхийн гэрчилгээний лавлагаа Хүн, хуулийн этгээдэд газар эзэмшүүлэх гэрээний лавлагаа Газрын төлбөр тооцоо нийлсэн акт Кадастрын зураг хэвлэж авах Газар олголтын баримтын хуулбар Газрын орц, гарц хаасан, зөвшөөрөлгүй тэлсэн зөрчлийг мэдээлэх Архитектур төлөвлөлтийн даалгавар авах Авто замд орц, гарц, нийтийн эзэмшлийн талбайд зогсоолын талбай шинээр гаргах Газрын төлбөр, татварын талаарх лавлагаа авах Өмнө нь газар эзэмших, ашиглах эрхийн гэрээ, гэрчилгээ, кадастрын зураг болон хянан баталгаа зэрэг баримт бичигт 8–10 төрийн албан хаагчийн гарын үсэг шаардлагатай байсан бол дээрх үйлчилгээнүүд цахимжсанаар газар эзэмших, ашиглах үйл явцыг хялбаршуулж, төрийн байгууллагын шат дамжлагыг багасган, иргэд төрийн үйлчилгээг түргэн шуурхай авах, төрийн байгууллага хооронд газартай холбоотой мэдээлэл солилцох үйл ажиллагааг цаасаар бус цахимаар бүрдүүлэх, солилцох, баталгаажуулах гэх мэт боломжууд бүрдсээр байна. Газар зохион байгуулалт, геодези, зураг зүйн ерөнхий газар нь 2025 оныг “Иргэдийн итгэлийг хүлээсэн төрийн үйлчилгээний жил” болгон зарласан бөгөөд төрийн үйлчилгээг илүү хялбар, иргэдэд ойр, хүртээмжтэй байлгах тал дээр илүү анхаарч E-Mongolia системд цахимжсан байгаа үйлчилгээнүүдийн талаар сургалт, сурталчилгааг эрчимжүүлэхээр  “И-Монгол академи” УТҮГ-тай хамтарсан уулзалтыг /2025.05.07/ зохион байгууллаа. Уулзалтаар төрийн цахим шилжилт, төрийн үйлчилгээг цахимжуулах, шинэ технологийг нэвтрүүлэх, иргэд олон нийтэд төрийн үйлчилгээг хүртээмжтэй сурталчлах, цаашдын хамтын ажиллагааг өргөжүүлэх чиглэлээр төлөвлөгөө гарган хэрэгжилтийг хангах талаар хэлэлцлээ. Цаашид бусад төрийн байгууллагатай хамтын ажиллагааг улам өргөжүүлэх, иргэдэд төрийн үйлчилгээний хүртээмжийг сайжруулах зорилгоор төрийн болон төрийн бус байгууллагуудтай хийж буй уулзалтуудыг шат дараатайгаар зохион байгуулсаар байх болно.